«Το πιο παλιό και το πιο δυνατό συναίσθημα του ανθρώπινου είδους είναι ο φόβος και το πιο παλιό και δυνατό είδος φόβου είναι ο φόβος για το άγνωστο».
Η παρατήρηση αυτή του Χ. Φ. Λάβκραφτ, από την εισαγωγή του δοκιμίου του «Ο υπερφυσικός τρόμος στην λογοτεχνία», μπορεί να εκληφθεί ως προεξαγγελία των ιστοριών του. Σύντομα κείμενα, με συμπυκνωμένη λογοτεχνική και ψυχολογική δύναμη, παρασύρουν τον αναγνώστη στο σκηνικό που στήνει ακόμα μια φορά ο δεξιοτέχνης του μακάβριου και του παράδοξου, στην έξοχη τούτη τοιχογραφία όπου πλέκονται αριστοτεχνικά πραγματικότητα και φαντασία. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Πάει καιρός από τότε που έκανα τα πρώτα μου αναγνωστικά πειράματα με την πένα του Λάβκραφτ τα οποία με άφησαν στοιχειωμένη με έναν βαθύ, απόκοσμο τρόμο, να φοβάμαι κάθε τι που σέρνεται, (σοβαρολογώ). Και παρόλο τον φόβο που ένιωθα, καθώς διάβαζα το έργο του, δεν θα μπορούσα να αφήσω και τα υπόλοιπα κείμενα του σε ησυχία.
Θα προσπαθήσω να είμαι σύντομη στην παρουσίαση των κειμένων του που ξεχώρισα, όπως τα διάβασα, από τα Άπαντα, που κυκλοφορούν σε τέσσερις τόμους, από τις εκδόσεις Κάκτος. Στα χέρια μου ήρθαν ο τόμος δύο με τον τίτλο «Ντάγκον» και ο τόμος 3, «Ο κυνηγός του σκότους». Ευχαριστώ πολύ τις εκδόσεις για την αποστολή των αντιτύπων, αλλά δεν κοιμήθηκα μια εβδομάδα πάλι.
Ο δεύτερος τόμος ανοίγει με το διήγημα Ντάγκον που γράφτηκε το 1917. Πρόκειται θα έλεγε κανείς για μια σύγχρονη ιστορία που μιλάει για τον Μεγάλο Πόλεμο κι έναν αιχμάλωτο ναυτικό. Ο άντρας καταφέρνει να δραπετεύσει από έναν Γερμανό πολεμιστή, μέσα σε μια βάρκα. Κατά το ταξίδι του στον απέραντο ωκεανό, θα περιέλθει σε έναν βαθύ κι ανήσυχο ύπνο για να ξυπνήσει έπειτα, σε ένα σκοτεινό, άγνωστο νησί, μέσα σε βρωμερή λάσπη. Τρομαγμένος από την ασφυκτική, δύσοσμή, γεμάτη σαπίλα, ατμόσφαιρα του νησιού, αποφασίζει να το εξερευνήσει.
Στην αναζήτηση του, θα σκαρφαλώσει σε έναν λόφο και φτάνοντας στην κορυφή θα διαπιστώσει, πως πρόκειται για κάποιον κρατήρα. Η περιέργεια του, θα τον οδηγήσει στο εσωτερικό του κρατήρα, όπου θα ανακαλύψει, γλυπτά και δημιουργήματα, ενός αρχαίου, παράξενου πολιτισμού, με αποκρουστική όψη και τεράστιο μέγεθος.
Κι όπως ο άτυχος ναυτικός, περιπλανιέται στο νησί, σκαρφαλώνει, σε λόφους, εξερευνά κρατήρες και μαθαίνει για πανάρχαια πλάσματα, η αγωνία του αναγνώστη κορυφώνεται και κορυφώνεται. Γιατί ο ναυτικός δεν είναι μόνος του στο νησί, μα κάτι άσχημο, σέρνεται στις σκιές και περιμένει.
Το «Ντάγκον» ήταν ένα από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο από τα έργα του μεγάλου φανταστικού λογοτέχνη, που έβαλε τις βάσεις, για τον μύθο του Κθούλου κι άλλες ιστορίες του. Το διήγημα ήταν εμπνευσμένο από ένα όνειρο που είχε δει ο ίδιος ο συγγραφέας και κάπου εδώ ο αναγνώστης ίσως αναρωτηθεί, τι στο καλό γινόταν μέσα στο κεφάλι του λογοτέχνη.
Σειρά έχει «Το μνήμα». Ένα περίεργο αγόρι, ο Τζέρβας, που του αρέσει να περνάει τον χρόνο του ονειροπολώντας, δημιουργεί μια εμμονή, μια προσκόλληση να το πω, με τον μυστηριώδη, οικογενειακό τάφο των Χάιντς. Τώρα πόσο υγιής ήταν η προσκόλληση του αυτή, με το μνήμα μιας οικογένειας, που έζησε πριν από πάρα πολλά χρόνια, μόνο ο Τζέρβας γνωρίζει. Το αγόρι θα θελήσει να εισβάλει στον τάφο και να μάθει τα μυστικά της οικογένειας, αλλά αποτυγχάνει. Κι έτσι θεωρώ πως το καλύτερο που έχει να κάνει, είναι να αποκοιμηθεί στην είσοδο του μνήματος.
Ε νομίζω φαντάζεστε λίγο την συνέχεια έτσι; Φριχτά όνειρα, γεμάτα ακολασία, με γεγονότα από την ιστορία της οικογένειας των Χάιντς και το τραγικό τέλος τους, στοιχειώνουν το μυαλό του αγοριού για να ξυπνήσει έντρομο και να ανακαλύψει ένα κλειδί. Θέλετε να μάθετε τι αφορούσε το κλειδί; Γιατί ο Τζέρβας σαν να το μετάνιωσε στο τέλος.
Μία ιστορία που σε κάθε δεύτερη σελίδα με έκανε να σκέφτομαι την γνωστή σε όλους μας ρήση, η περιέργεια σκότωσε την γάτα. Μια ιστορία που ξεχειλίζει από γοτθικό, αγνό τρόμο, φόβο για το άγνωστο και τον κίνδυνο που ελλοχεύει όταν σκαλίζεις μυστικά που δεν είναι δικά σου και που θα έπρεπε να μείνουν κρυμμένα για πάντα. Ένα από τα αγαπημένα μου διηγήματα αυτού του βιβλίου.
«Η καταστροφή της Σαρνάθ» είναι ένα διήγημα που συγκαταλέγεται στην ομάδα των ονειρικών διηγημάτων του Λάβκραφτ. Σε μια σύντομη αναζήτηση μου στο διαδίκτυο ανακάλυψα πως τα έργα του χωρίζονται σε εκείνα που αφορούν τον Μύθο του Κθούλου και σε αυτά που έχουν να κάνουν με τον κόσμο των ονείρων, όπως η Σαρνάθ.
Σε αυτή την ιστορία λοιπόν, την τόσο διαφορετική από τα υπόλοιπα έργα του, ο συγγραφέας μας παρουσιάζει την δημιουργία της πόλης Σαρνάθ, από μια φυλή βοσκών. Μια πόλη που άκμασε γρήγορα και αναδείχθηκε σε πλούτο και δύναμη. Οι κάτοικοι της, τρελαμένοι από απληστία, ξεκίνησαν τον επεκτατικό πόλεμο, επιθυμώντας, περισσότερα εδάφη και φυσικά αγαθά. Μέχρι που έφτασαν στην πόλη της Ιμπ και τα παράξενα, πράσινα όντα που την κατοικούσαν. Τα όντα αυτά, λάτρευαν, τον Μπόκρουγκ, μια μεγάλη σαύρα του νερού.
Οι άπληστοι κάτοικοι της Σαρνάθ, αφού κατέσφαξαν τους αθώους πολίτες της Ιμπ, έκλεψαν το είδωλο τους, για να εξαφανιστεί από τα χέρια τους λίγο αργότερα και να γίνει η αρχή, μερικών παραφυσικών γεγονότων, που οδήγησαν στην καταστροφή της πόλης και του πολιτισμού του Σαρνάθ.
Ο συγγραφέας, αφήνει στην άκρη, (μόνο για λίγο μην ξεχνιόμαστε) τον κοσμικό τρόμο και πιάνει τα σπαθιά, την μαγεία και τον πόλεμο. Θα χαρακτήριζα το διήγημα σαν ένα σκοτεινό παραμύθι, που μιλάει για τις τραγικές συνέπειες του πολέμου, κατακρίνοντας την εκδίκηση και την απληστία.
Θα κλείσω τον δεύτερο τόμο και το πρώτο μέρος αυτού του άρθρου, με την ιστορία Πολάρις. Ένας άντρας, ζει στα όνειρα του, κάποιες εφιαλτικές πτήσεις, κάθε φορά που ο Πολικός αστέρας (Πολάρις) αιωρείται πάνω από την στεριά. Οι ακτίνες του αστεριού, οδηγούν τα όνειρα του άντρα, σε ξένους, μακρινούς, ονειρεμένους τόπους, που ίσως υπάρχουν στην πραγματικότητα, ίσως και όχι. Ο άντρας σε ένα από τα όνειρα του, καλείται να πολεμήσει για μια ανθρώπινη πόλη, που πολιορκείται βάναυσα, από μια άγνωστη φυλή για εμάς. Πρόκειται όμως, όντως για όνειρο, ή ο άντρας βιώνει μια προηγούμενη ζωή του; μια εναλλακτική εκδοχή του εαυτού του, που υπάρχει σε άλλη διάσταση;
Ένιωσα τον τρόμο και την αγωνία του πρωταγωνιστή στο μεδούλι μου, το παραδέχομαι και με έκανε να σκεφτώ, τι από τα όσα ονειρευόμαστε και εμείς οι ίδιοι είναι στη φαντασία μας και τι είναι κρυφές εκδοχές του εαυτού μας, που κουβαλάμε από την μία ζωή στην άλλη. Το τέλος της ιστορίας ωστόσο δεν μου άρεσε και τόσο.
(Η συνέχεια στο επόμενο)
